انحلال یا عدم انحلال عقود امانی در اثر تعدی و تفریط*[1]
دکتر رضا سکوتی نسیمی[2]
خدیجه نقی زاده[3]
چکیده
اصل اولی در حقوق اسلامی ضمانی بودن ید متصرف مال غیر است ولی شارع و قانونگذار در مواردی مانند عقود امانی از این اصل عدول کرده و ید متصرف مال غیر را امانی دانسته و متصرف را ضامن نقصان یا تلف مال غیر ندانسته است اما این امر به طور مطلق پیش بینی نشده است و در موارد ارتکاب تعدی یا تفریط مسئولیت مطلق را برای وی مقرر نموده است. مسئله اساسی این است که تغییر وضعیت ید امانی متصرف چه تاثیری در وضعیت حقوقی این عقود دارد و به عبارت دیگر آیا با ارتکاب تعدی یا تفریط عقود امانی نیز ازبین می روند یا اینکه ارتکاب تقصیر از جانب امین هیچ تاثیری در وضعیت حقوقی این دسته از عقودندارد؟ منظور از عقود امانی در این تحقیق اعم از عقود امانی و اذنی بوده و شامل عقد امانی صرف و هم عقود امانی تبعی می شود.در بین فقها و حقوقدانان در این مسئله به ویژه در باب عقد ودیعه که ماهیت و اقتضای امانت را دارد، اختلاف نظر دیده می شود.برخی معتقدند که مقتضای اصلی ودیعه امانت است لذا با ازبین رفتن امانت، عقد نیز باطل می شود ولی برخی دیگر بین اذن و ضمان منافاتی نمی دانند وبقای ودیعه به صورت مضمونه را قبول دارند و در نتیجه باید گفت که با توجه به این مطلب که تعدی یا تفریط وصف امانت را از بین می برد ولی اذن همچنان باقی است و نمی توان تقصیر را عامل زوال اذن دانست بنابراین بقای عقد امانی مرجح است و استناد به اصل استصحاب در موارد تردید در بقاء یا انحلال عقود امانی با ارتکاب تعدی یا تفریط می تواند در تقویت نظر فوق مورد توجه باشد.در سایر عقود امانی نیز چون مقتضای ذات آنها چیزی غیر از امانت است موجب انفساخ نمی گردد و در مواردی موجب ایجاد حق فسخ می شود.
کلیدواژه ها: تعدی، تفریط، اذن، امانت، انحلال.
* تاریخ دریافت : 08/11/94 تاریخ پذیرش : 20/05/95
1. این مقاله مستخرج از پایان نامه کارشناسی ارشد تحت عنوان« بررسی تطبیقی تعدی و تفریط و رجوع از آن در حقوق ایران و مصر» که در تاریخ 12/11/93 در دانشگاه تبریز دفاع شده است.
[2]. دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه تبریز .r.sokouti @ bonabiau.ac.ir
[3]. دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز .(نویسنده مسئول).
Liquidation or Non-Dissolution of Contracts of Trust as a Result of Abuse or Dissipation
چکیده [English]
Liquidation or Non-Dissolution of Contracts of Trust as a Result of Abuse or Dissipation [1] Reza Sokuti Nasimi (Ph.D) [2] Khatijeh Naghizadeh [3] Abstract The first principle in Islamic law is the liability of the owner of another person's occupied property, but the lawyer and legislator in cases such as trust contracts deviate from this principle and consider the owner of the other person’s occupied property as a trust one, and does not consider the owner as the sponsor of the deficit or perishing of the owner of the other person’s occupied property. But this is absolutely not predicted and in the case of committing abuses or dissipation, he has provided for absolute liability. The main issue is that what effects does the change of the condition of trust must possess of the owner will have on the legal status of these contracts? In other words, will the trust contracts be destroyed by the commission of injustice or dissipation of contracts, or the commit of a fault by the trustworthy one has no effects in the states of such kinds of contracts? The purpose of trust contracts in this study is including trust and permitting contracts, and including the pure trust contract and consequential trust, too. There are differences in the ideas among jurists and lawyers in this issue, especially in the deposit contract which has the nature and requirements for loan. Some believe that the main requirement of the deposit is trusteeship. Therefore, the loss of trust, the contract is invalidated, too, but some others do not see any conflict between permission and liability and believe to the deposit survival in a secured form. And according to this, we must say, based on this issue that, abuses or dissipation destroy the description of deposit, but permission is still remained and we can not consider the fault as the cause of the permission decline. Therefore, the continuation of the trust contract is preferable. And according to the principle of the stability of the previous sentence, in a doubtful condition in the remaining or dissolution of the trust contract by committing abuses or dissipation, can be considered in the strengthening of the above-mentioned issue. In other trust contract, because their essence is something out of the trust contract, it would not result in termination, and in some cases it can cause the right to terminate.
1. [1] This article is taken from the thesis of an M.A. degree titled in “A comparative study of violence and extremism and accept it in rights of Iran and Egypt. " which was defended in 12/11/93 in Tabriz University.
2. [2] Associate Professor in Faculty of Law, University of Tabriz.
3. [3] M.A. graduate of Tabriz University.
مراجع
References:فهرست منابع به زبان انگلیسی
Ibne Edris Helli, Mohammad ibne Mansur ibne Ahmad ibne Ahmad, 1410h.g, Alsarayer Alhavi letahrirelfatavi, Islamic publishing center, Qum, vol.2
Ibn Qudama, Abdullah bin Ahmad, Almghny, vol. 5, Daralktab Arabic publications, Beirut-Lebanon.
ابتدای صفحه