« بار اثبات دلیل» قاعده‌ی بسیار معروفی است که در دادرسی‌های جهان و نظام‌های حقوقی معتبر از جمله نظام اسلام و رومی - ژرمن اجراء می‌شود. این قاعده در حقوق فرانسه در مادّه‌ی 1315 قانون مدنی که قلمرو عام دارد تصریح شده است. در حقوق اسلام نیز آنچه که در فقه مشهور و مورد عمل رسول اکرم (ص) و ائمه‌اطهار (ع) بود قاعده‌ی « البیّنه علی‌المدّعی والیمین علی من أنکر » می‌باشد که این قاعده اکنون در مادّه‌ی 1257 قانون مدنی و مادّه‌ی 197 قانون آیین دادرسی مدنی مصوّب 1379 ، صریحاً منصوص شده است. بر پایه‌ی قاعده‌ی « باراثبات دلیل » هرکس مدّعی حقّی است باید ادّعای خود را اثبات نماید؛ تفاوتی نمی‌نماید که خواهان یا خوانده‌ی دعوا باشد . بنابراین فراهم آوردن و ارائه‌ی دلیل برعهده‌ی مدّعی و یا به تعبیر دیگر « بار اثبات دلیل بر دوش مدّعی است» . پس از آن که مدّعی دلیل آورد ، تکلیف اثبات خلاف بر دوش مدّعی‌علیه می‌افتد که ناراستی ادّعا را با دلیل و اظهارات موجّه از نظر مرجع رسیدگی ، بر کرسی نشاند. در این مقاله به پیشینه تاریخی قاعده بار اثبات دلیل ، شیوه‌ی اجرا و مجرای آن پرداخته شده است و از سوی دیگر ، بر قاعده‌ی مزبور استثنائاتی وارد است که باید مورد اشاره قرار گیرد . کلیدواژه : اثبات ، ثبوت ، دلیل ، دعوا ، قاعده البینه ، بار اثبات.
عنوان مقاله [English]
burden of proof in fiqh and civil law
چکیده [English]
Abstract: The "burden of proof" is a very famous rule which executed in the world's judgments and authentic legal disciplines such as Roman, Germanic and Islamic disciplines. This rule has been stipulated in the article no.1315 of the civil law, which possesses a common zone Also, in the Islamic law, the thing which was famous and practiced by the holy prophet (P.B.U.H) and the pure Imams (P.B.U.H) was the rule of "the burden of proof" is the responsibility of the plaintiff and for the counterpart is swear that has obviously been stipulated in the article no.1257 of the civil law and article no.197 of the new civil judgment custom rule, approved in 1379. According to "the burden of proof" rule, anyone who is a plaintiff of a right should prove his claim, regardless of being the plaintiff or defendant of a claim. Thus, the plaintiff is to prepare and offer proof, in the other words, "The burden of proof" is by the plaintiff. Afterwards, when the plaintiff brought about proof, it is the duty of the defendant to prove the wrongness of the claim by proof and expressions which seem authentic for the authority judge. In this article the historical background of the burden of proof principle, the method its implementation and its duct are taken into account, on other hand, there exist some exceptions to the rule that must be addressed.
Key Words: Proof, Ascertainment, Evidence, Claim, Burden of proof.
مراجع
فهرست منابع :
الف - منابع فارسی :
1- جعفری لنگرودی ، محمد جعفر ، مبسوط در ترمینولوژی حقوق ، ج2 ، چ2 ، تهران ، انتشارات کتابخانه گنج دانش ،1381
2 - جمعی از نویسندگان، ادله اثبات دعاوی کیفری، چ 1 ، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم رضوی ، 1382
3 - حمیتی واقف ، احمد ، ادله اثبات دعوی ، چ 1 ، تهران ، نشر حقوقدان و دانش نگار ، 1387
4 - خدابخشی، عبدالله، استقلال و پیوند حقوق مدنی و حقوق کیفری، چ1، تهران، نشر فکر سازان، 1384
5- خلیلیان ، خلیل ، دعاوی حقوقی ایران و آمریکا مطرح در دیوان داوری لاهه ، چ 1 ، تهران ، انتشارات شرکت سهامی انتشار ، 1382
6- شمس ، عبدالله ، ادله اثبات دعوی ، چ 1 ، تهران ، انتشارات دراک ، 1387
7 - شمس ، عبدالله ، آیین دادرسی مدنی ، ج 3 ، چ 1 ، تهران ، انتشارات دراک ،1384
ابتدای صفحه